حسین صالحی؛ سعید قره چلو؛ سعید گلیان؛ محمدرضا رنجبری؛ عماد محجوبی
چکیده
مدلسازی هیدرولوژیکی جهت شبیه‌سازی رواناب برای یک دوره بلند مدت در راستای مطالعات اقلیمی از اهمیت بالایی در مدیریت منابع آب حوضه آبخیز برخوردار است. این دسته از شبیه‌سازی‌ها نیاز به داده‌های ورودی با طول دوره بلندتر دارد که در مناطق دور افتاده و صعب العبور که دارای کمبود داده هستند قابل انجام نیست. داده‌های بارش اقلیمی با طول دوره ...
بیشتر
مدلسازی هیدرولوژیکی جهت شبیه‌سازی رواناب برای یک دوره بلند مدت در راستای مطالعات اقلیمی از اهمیت بالایی در مدیریت منابع آب حوضه آبخیز برخوردار است. این دسته از شبیه‌سازی‌ها نیاز به داده‌های ورودی با طول دوره بلندتر دارد که در مناطق دور افتاده و صعب العبور که دارای کمبود داده هستند قابل انجام نیست. داده‌های بارش اقلیمی با طول دوره بلند در دو دهه اخیر کارایی زیادی از خود نشان داده‌اند. در این پژوهش با استفاده از سه داده بارش اقلیمیAPHRODITE, PERSIANN-CDR و ERA5-Land و داده بارش دورن‌یابی شده ایستگاه‌های باران‌سنجی با روش (IDW) شبیه سازی رواناب در حوضه آبریز حبله رود در دوره 1996-1992 پرداخته‌شد. مدل هیدرولوژیکی نیمه توزیعی (VIC) در این مطالعه در حالت تعادل آبی با هدف بهینه‌سازی ضریب کارایی (KGE)مورد استفاده قرار گرفت. جهت ارزیابی دقت داده‌های بارش هر پایگاه داده در مقیاس سلول، از روش IDW استفاده شد که نتایج نشان داد پایگاه APHRODITE بیش‌ترین دقت و PERSIANN-CDR کمترین دقت را داشته است. همچنین نتایج شبیه‌سازی رواناب نشان داد مدل هیدرولوژیکی VIC در مقیاس روزانه و ماهانه توانایی مناسبی در شبیه‌سازی رواناب دارد. میزان شاخص کارایی KGE رواناب شبیه‌سازی‌شده روزانه با استفاده از بارش مشاهداتی در دوره واسنجی برابر با 0.78 و در دوره صحت‌سنجی برابر با 0.76 بود. نتایج ارزیابی رواناب شبیه-سازی شده توسط داده‌های بارش اقلیمی نشان داد، داده بارش ماهواره‌ای PERSIANN-CDR باوجود اینکه دقت کمتری در تشخیص میزان بارش داشت، عملکرد بهتری در شبیه‌سازی رواناب دارد به‌طوری که میزان KGE برای این داده در مقیاس روزانه در دوره واسنجی برابر با 0.64 و در دوره صحت‌سنجی برابر با 0.77 به دست آمد. داده بارش APHRODITE که یک داده بارش بر اساس ایستگاه‌های زمینی است، با شاخص KGE برابر با 0.62 در دوره واسنجی و 0.75 در دوره صحت‌سنجی در رده دوم قرار گرفت. داده بارش ERA5-Land که یک داده بازتحلیل شده است در رده سوم قرار گرفت که شاخص KGE برابر با 0.50 در دوره واسنجی و 0.66 در دوره صحنت‌سنجی بود. نتایج این تحقیق نشان داد، داده‌های بارش اقلیمی در حوضه های فاقد شبکه منظم یا با طول دوره کوتاه مدت از داده‌ها ، می‌توانند عملکرد مناسبی و مشابه با داده‌های بارش ایستگاه‌های زمینی داشته و در مطالعات مدیریت حوضه آبخیر با هزینه کم و دقت مناسب مورد استفاده قرار گیرند.
